محمدرضا توکلی‌زاده امروز یکشنبه ۲۹ تیر در نشست هم‌اندیشی اقتصادی فعالان خراسان رضوی و هرات، اظهار کرد: عملاً افغانستان به آب‌های آزاد دسترسی ندارد و ارتباط مستقیم با کشورهای فراتر از همسایگانش بسیار مشکل است. اگر بتوانیم مسیرهای تجاری و خطوط ارتباطی را از طریق ایران توسعه دهیم، می‌توان اقتصاد افغانستان را به شکل قابل توجهی گسترش داد.
وی افزود: ایران می‌تواند نقش کلیدی در ایجاد این ارتباطات داشته باشد و به عنوان وسیله‌ای برای باز کردن راه تجارت بین دو کشور عمل کند.
توکلی‌زاده با اشاره به اهمیت مدیریت زیرساخت‌های تجاری میان دو کشور، خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم مسائل مربوط به تجارت، پرداخت‌ها و دریافت‌ها را به خوبی مدیریت کنیم، ان‌شاءالله راه‌حل‌های مناسبی برای توسعه اقتصادی پیدا خواهیم کرد که در نهایت به بهبود روابط دو کشور کمک خواهد کرد.
رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: امروزه توانایی‌های زیادی در خراسان رضوی وجود دارد که این توانایی‌ها در کنار هم می‌توانند به همگرایی اقتصادی دو کشور منجر شوند و توسعه اقتصادی هر دو کشور را به دنبال داشته باشند. از طرف دیگر، نگاه مثبت گروه‌های افغانستانی و ایرانی حاضر در اینجا خود عامل مهمی برای موفقیت این همکاری خواهد بود.
توکلی‌زاده ابراز امیدواری کرد که امیدواریم تفاهم‌نامه‌ای میان دو کشور در حوزه مسائل اقتصادی به امضا برسد و این تفاهم‌نامه بتواند سنگ بنای حرکت‌های آینده و پیشرفت‌های اقتصادی مشترک باشد که برای هر دو کشور سودمند خواهد بود.
یونس قاضی‌زاده، رئیس اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات، نیز در ادامه این نشست، اظهار کرد: گرد هم آمده‌ایم تا از دل چالش‌ها فرصت‌های خوبی برای همکاری به دست بیاوریم. این همکاری نه صرفاً بر پایه منافع، بلکه بر بنیاد اشتراکات تاریخی، فرهنگی، جغرافیایی و انسانی دو ملت است.
وی با تأکید بر هم‌سرنوشتی دو ملت ایران و افغانستان، ادامه داد: ما در کنار هم خواهیم بود. این امر تنها بر اساس منافع نیست بلکه بر پایه اشتراکات تاریخی، فرهنگی، جغرافیایی و انسانی است.
رئیس اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات با اشاره به برگزاری پنجمین کمیته مشترک اقتصادی میان خراسان رضوی و هرات در آذر ماه سال ۱۴۰۱ در مشهد، خاطرنشان کرد: این جلسه پربار و ارزشمند بود و موضوعات مهمی در آن مطرح شد. از سال گذشته تاکنون، در چهار گروه کاری شامل گمرک، سوخت و انرژی، ترانزیت و حمل‌ونقل، و صنعت، معدن، تولید و خدمات، فعالیت‌های مهمی آغاز شده است.
قاضی‌زاده گفت: نتایج ارزشمندی حاصل شده که شامل بحث‌هایی چون تسهیل سرمایه‌گذاری و ایجاد فرصت‌های بزرگ برای ملت و دولت است. باید این موضوعات را محور برنامه‌های اجلاس قرار دهیم.
وی در ادامه به بازگویی چهار اولویت همکاری با افغانستان پرداخت و خاطرنشان کرد: تقویت روابط تجاری و بازرگانی یکی از اهداف این همکاری است. حجم مبادلات میان دو ولایت، با توجه به ظرفیت‌های موجود، هنوز رضایت‌بخش نیست. هدف‌گذاری برای رسیدن به سطح بالاتر کاملاً ممکن است.
رئیس اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات با اشاره به توسعه و بهسازی زیرساخت‌ها، بیان کرد: پس از انقلاب اسلامی، اقدامات ارزشمندی در گمرکات داخل خاک افغانستان انجام شده و ساخت تأسیسات جدید ادامه دارد.
قاضی‌زاده در ادامه با تاکید بر رفع موانع ترانزیتی و حمل‌ونقل بین‌المللی، بیان کرد: راه‌آهن، دسترسی به آب و ارتباط با عراق نقش کلیدی در اقتصاد منطقه دارد.
وی به تشویق سرمایه‌گذاری متقابل اشاره و اظهار کرد: هرات با نیروی کار ارزان، منابع طبیعی، زمین‌های زراعی و بازار رشد یافته، آماده میزبانی از سرمایه‌گذاران ایرانی دارد.
رئیس اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات تأکید کرد: آماده‌ایم دفاتر کاری مشترک با جمهوری اسلامی ایران تأسیس کنیم. همچنین تفاهم‌نامه‌هایی میان دانشگاه‌ها و مؤسسات استان خراسان رضوی و افغانستان امضا شده که باید به‌صورت عملی اجرایی شوند.
قاضی‌زاده پیشنهاد داد: باید مراکز مشترک آموزش فنی و حرفه‌ای و شعب پارک علم و فناوری در افغانستان راه‌اندازی شود تا ظرفیت اشتغال جوانان و نوآوری صنعتی افزایش یابد.
وی با اشاره به اهمیت اتاق‌های مشترک بازرگانی، گفت: برگزاری نمایشگاه‌ها، افزایش صلاحیت اتاق‌ها، تعامل B۲B و حمایت عملی از بخش خصوصی، پیش‌نیاز توسعه روابط هستند.
رئیس اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری هرات، بیان کرد: روابط اقتصادی دو کشور مبتنی بر تاریخ، زبان و منافع مشترک است. افزایش همکاری‌های اقتصادی موجب اشتغال، رشد سرمایه‌گذاری و تقویت ثبات منطقه خواهد شد.
قاضی‌زاده تاکید کرد: با نگاه آینده‌نگر و مشارکت راهبردی، می‌توان از مرزهای دو کشور فرصت ساخت. ثبات اقتصادی و رشد در هرات، به معنای رونق در مشهد و شهرهای مرزی ایران است.
حسین محمدیان، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در ادامه این نشست، اظهار کرد: حضور استاندار هرات در مشهد نمادی روشن از اراده مشترک برای تعمیق روابط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دو ملت برادر ایران و افغانستان است. خراسان و هرات دو منطقه‌ای هستند که قرن‌ها در دل تمدن بزرگ خراسان جای داشته‌اند.
محمدیان با اشاره به اهمیت تبادل اقتصادی در شرایط کنونی، خاطرنشان کرد: امروز بیش از هر زمان دیگری تبادل کالا، سرمایه و خدمات اهمیت دارد.
محمدیان ظرفیت‌های خراسان رضوی را چنین برشمرد و گفت: خراسان رضوی در تولیدات کشاورزی مانند زعفران، سیب، انگور، صنایع غذایی، دارویی، مصالح ساختمانی، لوازم خانگی و نساجی، و نیز در شرکت‌های دانش‌بنیان، موقعیت ترانزیتی و زیرساخت‌های گمرکی، ظرفیت‌های گسترده‌ای دارد.
وی بیان کرد: ولایت هرات به عنوان یکی از قطب‌های اقتصادی افغانستان، همیشه برای تجار خراسان رضوی اهمیت ویژه‌ای داشته است. بخش قابل توجهی از صادرات غیرنفتی استان از مسیر مرز دوغارون به سمت هرات روانه می‌شود.
محمدیان درباره موانع موجود تشریح کرد: مشکلات زیرساختی در گمرک، کندی صدور اسناد تجاری، مسائل بانکی، ناامنی در مسیرهای مرزی و نبود توافق‌های بلندمدت، چالش‌های جدی پیش روی توسعه روابط هستند.
وی پیشنهادات مشخصی برای غلبه بر این چالش‌ها از جمله تشکیل کمیته مشترک تجاری بین اتاق‌های مشهد و هرات، توسعه زیرساخت‌های مرزی دوغارون و اسلام‌قلعه با سرمایه‌گذاری مشترک، برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در مشهد و هرات برای شناخت ظرفیت‌های دو طرف، حمایت از لجستیک و حمل‌ونقل با همکاری شرکت‌های تخصصی، ایجاد صندوق مالی مشترک با پشتیبانی دولت‌ها برای تبادلات بانکی و کاهش ریسک تجاری، سرمایه‌گذاری متقابل در حوزه‌های کشاورزی، صنعت و خدمات و تأسیس پارک‌های مشترک صنعتی و تجاری در مناطق مرزی، مطرح کرد.
محمدیان تاکید کرد: در خراسان رضوی باور داریم که توسعه افغانستان، توسعه ماست. امروز زمان آن است که با کنار گذاشتن موانع، بر پایه اعتماد و همکاری، آینده‌ای روشن برای افغانستان بسازیم.
توقف در مسیر تجارت حتی برای یک ساعت هم پذیرفتنی نیست/ لزوم اجرای ماده ۱۲ قانون تجارت، استقرار آزمایشگاه استاندارد و تجهیز مرزها
سید حسن رحیمی‌زاده، رئیس گمرک دوغارون نیز در ادامه این نشست با تأکید بر اهمیت روان‌سازی تجارت، اظهار کرد: هیچ‌گونه توقفی، حتی به مدت یک ساعت، نباید در مسیر تجارت ایجاد شود.
وی ادامه داد: بدون شک تمامی دست‌اندرکاران در بخش تجارت و ترانزیت تلاش می‌کنند تا تولیدات خود را صادر یا وارد کنند و به‌درستی از مرزها عبور کنند. این دغدغه‌ای است که بسیار اهمیت دارد.
رئیس گمرک دوغارون با تأکید بر جلوگیری از ایجاد هرگونه وقفه در روند تجارت افزود: با نظر استاندار محترم موافقم که نباید هیچ‌گونه توقفی حتی به مدت یک ساعت، چه برسد به یک روز، دو روز یا ده روز، در مسیر تجارت ایجاد شود. چنین تأخیری واقعاً نگران‌کننده است.
رحیمی‌زاده راه‌حل اصلی را در استفاده از ظرفیت‌های قانونی دانست و بیان کرد: در این راستا باید از مواد قانونی موجود استفاده کرد. اتاق بازرگانی، باید مطالبه‌گر و پیگیر حقوق فعالان اقتصادی باشد. وظیفه ماست که این دغدغه‌ها را مطرح و از حقوق فعالان اقتصادی دفاع کنیم.
وی در ادامه به ماده ۱۲ قانون تجارت اشاره کرد و گفت: ماده ۱۲ قانون تجارت به صراحت اعلام کرده است که تمامی دستگاه‌ها از جمله استاندارد، بانک‌ها، مالیات و سایر نهادها موظف هستند همکاری و تعامل لازم با گمرک را برای تسهیل تجارت داشته باشند. اگر نتوانند وظایفشان را به‌گونه‌ای انجام دهند که موجب توقف نشود، می‌توانند مسئولیت را به گمرک واگذار کنند یا از ادامه فعالیت کنار بکشند.
رئیس گمرک دوغارون بر ضرورت تجهیز مرزها تأکید و اظهار کرد: همچنین باید تجهیزات و امکانات لازم در اختیار گمرک قرار گیرد تا سرعت کارها افزایش پیدا کند. آزمایشگاه‌های استاندارد که حدود ۲۵ سال پیش در مرزها مستقر بودند، متأسفانه اکنون نیستند. لازم است دوباره استاندارد با تجهیزات کامل در مرز مستقر شود تا نمونه‌گیری و جواب آزمایش کالاهای صادراتی چندین روز معطل نماند.
وی تصریح کرد: درخواست داریم برای تحقق این موارد اقدام جدی انجام شود تا این مشکلات در مرزهای گمرکی برطرف گردد.