یوسف حجت با اشاره به اینکه مهمترین چالش زیستمحیطی در سطح جهانی و ملی فراتر رفتن مصرف بشر از ظرفیت زیستی کره زمین است، اظهار کرد: در حال حاضر ما نزدیک به دو برابر توان تحمل طبیعی کره زمین را مصرف میکنیم. ظرفیت زیستی کره زمین حدود ۴ میلیارد نفر است، در حالی که در حال حاضر حدود ۸ میلیارد نفر در آن زندگی میکنند. این فشار دو برابری بر منابع مختلف زمین، مشکلات جدی را به وجود آورده است.
وی افزود: تغییرات آب و هوایی نیز یکی دیگر از معضلات بزرگ است که ریشه در همین مصرف بیش از حد دارد. بر اساس محاسبات اگر تعداد انسانها به همان ۴ میلیارد نفر کاهش یابد، معضل تغییر آب و هوا به شدت کاهش پیدا میکند. درمورد ایران باید اشاره کرد که رد پای زیستی مردم حدود ۳ برابر ظرفیت زیستی کشور است. برای تأمین نیازهای زندگی پایدار سرزمین ما به میزان ۳ برابر نیاز دارد تا بدون تخریب بتوانیم زندگی را پیش ببریم. این امر منجر به نابودی سریع منابع طبیعی کشور خواهد شد.
معاون اسبق سازمان محیط زیست با بیان اینکه رودخانهها و دریاچهها در حال خشک شدن هستند و زمینها با مشکل نشست مواجهاند، بیان کرد: بررسیها نشان میدهد که با الگوی فعلی تولید و مصرف ظرفیت زیستی کشور ما به کمتر از ۳۰ میلیون نفر کاهش یافته است، در حالی که ۸۰ میلیون نفر در این سرزمین زندگی میکنند. این وضعیت فشار بسیار سنگینی را بر سرزمین وارد میآورد و منابع طبیعی به سرعت در حال نابودی هستند. از ۲۵۰ میلیارد متر مکعب آبهای زیرزمینی که پیش از این وجود داشت، اکنون به ۱۵۰ میلیارد متر مکعب کاهش یافته است. اگر ادامه این روند به همین شکل باشد، به زودی نه آبهای سطحی و نه آبهای زیرزمینی کافی برای تأمین نیازهای ما وجود خواهد داشت.
حجت عنوان کرد: مقایسهای که میتوان انجام داد این است که آبی که سالانه به واسطه بارش تأمین میشود، مشابه حقوق ماهیانه ما است و آبی که زیر زمین وجود دارد مانند ارثیهای است که از نیاکان به ما رسیده است. در حال حاضر ما در حال مصرف ارثیه خود هستیم بدون آنکه به عواقب آن توجه داشته باشیم.
وی با بیان اینکه در سالهای اخیر ۷۰ درصد از نیاز آبی از آبهای سطحی و ۳۰ درصد از منابع زیرزمینی تامین میشده است، گفت: اکنون این موضوع برعکس شده و این وضعیت بهشدت خطرناک است و ممکن است به وقوع پدیدههایی نظیر خشک شدن دریاچه ارومیه یا زایندهرود بینجامد. این مسائل نه صرفاً یک رویداد موردی، بلکه یک روند مستمر هست. با کاهش مداوم منابع آبی باید آگاه باشیم که در آینده با شرایط به مراتب بدتری مواجه خواهیم شد. لذا ضروری است که به سرعت الگوهای تولید، مصرف، زندگی و حتی جمعیت خود را به گونهای مدیریت کنیم که سرزمینمان دچار تخریب نشود.
رئیس دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به اینکه عوامل مؤثر در این چالش، تغییرات اقلیمی نیز هست، گفت: بارندگی ما در سالهای اخیر به شکل معناداری کاهش یافته و به طور معمول حدود ۴۰۰ میلیارد متر مکعب بارندگی داریم که از این میزان، تقریباً ۳۰۰ میلیارد متر مکعب بلافاصله تبخیر میشود. در سالهای اخیر مقدار آب قابل دسترس به طور قابل توجهی کاهش یافته و احتمال میرود که به کمتر از ۱۰۰ میلیارد متر مکعب برسد. بیشتر این آب به مصرف کشاورزی میرسد و بنابراین باید به دقت از آن استفاده کنیم.
حجت مطرح کرد: نتایج عدم توازن ظرفیت زیستی و رد پای زیستی چشمگیر بوده و بخشی از آن به تغییر اقلیم مرتبط میشود که باعث ایجاد اختلال در الگوهای بارندگی و ترسالی در کشور شده است؛ ما در حال حرکت به سمت خشکسالیهای مزمن هستیم. به نظر من مشکلات اصلی ما شامل بحران آب و ظرفیت زیستی است و سپس تغییر اقلیم که فشار مضاعفی بر ظرفیتزیستی ما وارد میکند. همچنین مشکلات دیگری از جمله پسماند، آلودگی هوا و فاضلابهای صنعتی وجود دارد، اما این چالشها نسبت به دو مورد اشاره شده در اولویت پایینی قرار دارند.