دکتر اسماء وردیان در مورد اثرات زیستی و سلامتی اکراتوکسین‌ها گفت: اکراتوکسین ها شامل خانواده‌ای از متابولیتهای سمی تولید شده توسط برخی از قارچها هستند و از مهمترین انواع سموم غذایی به شمار می‌آیند. این آلاینده یکی از سموم کلیوی – کبدی و مختل کننده دستگاه ایمنی محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: طبق بررسی‌های موسسه بین‌المللـی تحقیقـات سـرطان، اکراتوکسـین A عامل بالقوه سرطان زای انسانی (گروه B۲) اسـت و سبب ایجاد سمیت سلولی و اختلالات هورمونی می‌شود و به عنوان یکی از عوامل مؤثر در بروز ناباروری جنس مذکر و مرگ جنین مطرح است.
او با اشاره به پایداری زیاد این سم در برابر تجزیه کننده‌های طبیعی و بیولوژیکی گفت: با توجه به ماندگاری بالای اکراتوکسـین A در محیط زیست، این توکسین سبب آلودگی طیف وسـیعی از مـواد غـذایی خام و فرآوری شده مصرفی انسان شامل غلات، ادویه‌ها، مغزهـا، میـوه هـای خشک، قهوه و آب انگور می‌شود.
مجری طرح پژوهشی «طراحی تراشه زیستی شناسایی و سنجش اکراتوکسین A» در مورد این طرح گفت: سنجش اکراتوکسین A در مطالعات مختلفی صورت گرفته ولی در این طرح بر پایه تکنولوژی کریستال مایع، زیست حسگری بسیار حساس با حد تشخیص در محدوده آتومولار برای سنجش اکراتوکسین در نمونه‌های آب انگور و برنج معرفی شد که پایین ترین حد تشخیص گزارش شده برای این سم است.
وردیان افزود: زیست حسگرهای کریستال مایع به عنوان یکی از جدیدترین و حساس ترین کیت‌های تشخیصی در دنیا معرفی شده‌اند که موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی همگام با دانش بین‌المللی در این زمینه پیشتاز است و به عنوان اولین مرکز پژوهشی در این شاخه در ایران فعالیت دارد.
وی ادامه داد: افزایش سرعت شناسایی، سهولت استفاده و کاهش هزینه تشخیص از جمله مزایای استفاده از روش پیشنهادی در این دستاورد پژوهشی است.
عضو هیات علمی گروه ایمنی و کنترل کیفیت موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی گفت: با توجه به وسعت بیماری زایی اکراتوکسین‌ها در مواد غذایی مصرفی انسان، یکی از موثرترین راهکارها برای پیشگیری و کاهش هزینه های درمان، پایش نمونه های غذایی مشکوک به آلودگی است.
وردیان در مورد روشهای تشخیص این سم در مواد غذایی گفت: در حال حاضر روش های دستگاهی مانند روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا و برخی روشهای ایمونوشیمیایی (مانند روش الایزا) برای سنجش اکراتوکسین مرسوم است اما روشهای دستگاهی متداول برای تشخیص اکراتوکسین، پیچیده و گران قیمت هستند که علاوه بر زمان بر بودن مراحل آماده سازی نمونه نیز برای آنها دشوار است.
وی ادامه داد: سیستمهای سریع، حساس، مقرون به صرفه اقتصادی، قابل حمل و اندازه گیری در محل برای تشخیص اکراتوکسین A به منظور اطمینان از ایمنی مواد غذایی ضروری هستند و این روش راهکاری ارزشمند برای ارزیابی ریسک های زیست محیطی محسوب می شود. حسگرهای برپایه کریستال مایع به صورت قابل حمل طراحی می شوند و نیازمند تجهیزات پیچیده و گران قیمت آزمایشگاهی نیستند.
عضو هیات علمی موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی مستقر گفت: در این طرح پژوهشی تلاش شده که روشی جدید با به کارگیری کریستال های مایع معرفی شود که بر تمامی روشهای ارائه شده تاکنون برتری داشته باشد و بتوان با روشی ساده و مقرون به صرفه مقادیر اکراتوکسین A را سنجش کرد که برتری روش پیشنهادی برای تشخیص اکراتوکسین A حساسیت بالای آن و قابلیت پرتابل سازی است که در مرحله بعدی اجرای آن انجام خواهد شد.
وردیان افزود: این طرح با سرمایه گذاری موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی مستقر در مشهد و با همکاری پروفسورهشین-چن از کشور تایوان انجام شده است که بخشی از نتایج آن در مجله Biosensors and Bioelectronics به چاپ رسیده است.